واضح و بدیهی است که جوشکاری یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که در اکثر صنایع به خصوص صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه تعداد بسیار زیادی از افراد مشغول انجام جوشکاری به عنوان شغل اصلی هستند. در بسیاری از موارد افراد از عوارض و مشکلات حاصل از انجام جوشکاری مطلع نیستند. اما در صورتی که نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش رعایت نشوند، ممکن است مشکلات و بیماری‌های متعددی سلامت افراد مشغول به این حرفه را تهدید کند. به همین دلیل شناخت عوارض و مشکلات ناشی از جوشکاری و همچنین روش‌های جلوگیری از آن‌ها علاوه بر نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در ادامه به بررسی تمام موارد ذکر شده می‌پردازیم.
جوشکاری سیم جوش چه خطراتی دارد؟
جوشکاری در واقع عمل متصل کردن یا یکی کردن بخش‌های مختلف فلزات با استفاده از وسایل افزاینده گرما و فشار است. به این ترتیب از یک فلزی که نقطه‌جوش آن بالاتر از دو فلز دیگر است، به منظور متصل کردن دو فلز دیگر استفاده می‌شود. به طوری که با داغ کردن و افزایش فشار و حرارت فلز اول، این فلز را ذوب می‌کنیم تا مقدار ذوب شده‌ی این فلز باعث اتصال دو فلز دیگر به یکدیگر شود. به این ترتیب به فرایند اتصال این دو فلز به یکدیگر لحیم کاری می‌گویند. نکته قابل توجه در این خصوص این است که عمل لحیم کاری و جوشکاری در بسیاری از موارد دارای خطرات و عوارضی هستند که ممکن است برای سلامتی انسان مضر باشد. به عنوان مثال دو مورد از مهم‌ترین فلزاتی که لحیم کردن آن‌ها در صنعت بسیار رایج و پرکاربرد است، فلزات سرب و کادمیوم هستند.
افزایش حرارت و فشار در برابر فلزات سرب و کادمیوم، باعث ذوب شدن این دو فلز می‌شود. در نتیجه‌ی این عمل خطرات متعددی ممکن است سلامت شخص لحیم‌کننده یا جوشکار را تهدید نماید. یکی از عوارض و خطرات مهمی که پس از انجام عمل جوشکاری برای جوشکاران به وجود می‌آید، سردرد و تب شدید است. در اکثر موارد تب و سردرد به علت استشمام و تنفس دود‌های تولید شده از جانب فلزاتی همچون مس، اکسید‌های مس، منگنز، روی و… است. به طوری که فرد جوشکار ممکن است در مدت زمانی حدود ۴ الی ۱۲ ساعت پس از جوشکاری درگیر تب و سردرد باشد. از دیگر عوارض و خطراتی که ممکن است جوشکاران را تهدید کند، می‌توان به تب و لرز شدید، حالت تهوع، احساس طعم فلز در دهان، درد عضلانی، درد قفسه سینه، سرفه، خستگی، گلو درد و… اشاره کرد.
علت تمام موارد ذکر شده استشمام و تنفس دود حاصل از ذوب شدن فلزات مضر است.
نکات و اصول ایمنی در سیم کاری سیم جوش
عمل جوشکاری دارای خطرات گسترده دیگری نیز هست که ممکن است در صورت رعایت نکردن ایمنی و عدم استفاده از ابزار و وسایل تضمین‌کننده ایمنی، پس از گذشت مدت زمان طولانی، مشکلات متعددی برای سلامت و افراد به وجود بیاورد. یکی از مهم‌ترین خطرات جوشکاری مربوط به اشعه‌های تولید شده در این فرآیند است. در فرایند لحیم کاری و جوشکاری فلزات، نور مرئی یا اشعه uv تولید می‌شود. در صورتی که پوست بدن انسان برای مدت زمان نسبتاً طولانی از روز در معرض اشعه uv قرار بگیرد احتمال بروز مشکلات و بیماری‌های متعددی همچون سرطان پوست بسیار بالا می‌رود. همچنین در اکثر موارد با رسیدن فلزات به نقطه ذوب، اشعه ماورا بنفش و مادون قرمز از جانب فلزات تولید می‌شود. این اشعه‌های تولید شده بسیار خطرناک هستند و دارای عوارض بسیار گسترده‌ای می‌باشند؛ از جمله اصلی‌ترین عوارض آن‌ها می‌توان به ناراحتی‌های چشم، همچون ورم چشم، خارش چشم، ریزش اشک، قرمز شدن طولانی مدت زلالیه چشم و آب مروارید اشاره کرد.
علاوه بر موارد ذکر شده، یکی دیگر از مشکلاتی که تعداد زیادی از افرادی که در سالیان طولانی مشغول جوشکاری بوده‌اند را درگیر کرده است، مشکلات شنوایی می‌باشد. علت این امر پرسر و صدا بودن عمل جوشکاری است. این مشکلات علاوه بر کاهش قدرت شنوایی شامل سوت کشیدن گوش، شنیدن صدا‌های ریز و مشکل دار شدن پرده گوش می‌باشد. از دیگر معضلات رایج که در نتیجه جوشکاری برای افراد به‌وجود می‌آید، می‌توان به مشکلات ریوی و بیماری‌های مربوط به حنجره اشاره کرد. این مشکلات در اکثر موارد پس از گذشت مدت زمان طولانی برای افراد به وجود می‌آید. به‌طوری‌که استشمام و تنفس دود‌های سمی و خطرناک باعث می‌شود تا پس از گذشتن مدت زمان نسبتاً طولانی، ریه و حنجره‌ی افراد دچار مشکل شود؛ زیرا در اکثر موارد عمل جوشکاری توسط افراد در فضای بسته به خصوص در کارگاه‌های جوشکاری انجام می‌شود. بنابراین در‌صورتی که هواکش‌های مناسبی در کارگاه‌ها تعبیه نشده باشند، ممکن است مشکلات متعددی برای افراد به‌وجود بیاید.
از نمونه فلزاتی که در اکثر موارد بخار حاصل از آن‌ها بسیار خطرناک و سمی‌اند، می‌توان به مس، آهن، منگنز، کروم، نیکل، آلومینیوم، کادمیوم و غیره اشاره کرد. گاز‌های حاصل از این فلزات بسیار سمی‌اند که گاز‌های سمی و خطرناکی همچون NO۲ و N۲O۲ تولید می‌کنند. تمام خطرات و مشکلاتی که در عبارات بالا ذکر شد، تا درصد بسیار زیادی قابل پیشگیری هستند. بنابراین در صورتی‌که ابزار و وسایل ایمنی مناسب در هنگام جوشکاری مورد استفاده قرار بگیرند، احتمال بروز مشکلات و بیماری‌های ذکر شده بسیار کمتر خواهند بود. در ادامه به بررسی مهم‌ترین وسایل ایمنی که در هنگام جوشکاری بایستی مورد استفاده قرار بگیرند، می‌پردازیم.
معرفی ابزار و لوازم ایمنی مورد نیاز جوشکاری
رعایت نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش به منظور جلوگیری از مشکلات و بیماری‌های حاصل از جوشکاری دارای اهمیت بسیار زیادی است. از مهم‌ترین نکات ایمنی در جوشکاری و برشکاری می‌توان به استفاده از وسایل و ابزار‌های ایمنی مخصوص به جوشکاری اشاره کرد. این ابزار‌ها و وسایل شامل عینک ایمنی مخصوص جوشکاری، دستکش جوشکاری، کلاه ایمنی، جلیقه یا لباس جوشکاری سیم جوش و… است. در ادامه به بررسی دقیق ویژگی‌های ابزار و وسایل جوشکاری می‌پردازیم.
- عینک جوشکاری: یکی از مهم‌ترین وسایلی که در هنگام رعایت نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش بایستی مورد استفاده قرار بگیرد، عینک جوشکاری است. در هنگام انجام عمل جوشکاری چه برای مدت زمان کوتاه و چه برای مدت زمان طولانی، استفاده از عینک جوشکاری بسیار مهم و ضروری است. یکی از کاربرد‌های عینک جوشکاری، جلوگیری از ورود گاز‌های تولید شده از فلزات به داخل چشم است. بنابراین استفاده از این وسیله مانع از بروز بیماری‌ها و مشکلات مربوط به چشم می‌شود. اکثر عینک‌های جوشکاری جدید که بر اساس اصول ایمنی در جوشکاری ساخته شده‌اند، دارای صفحه دو‌جداره هستند که این امر باعث حفظ سلامت چشم افراد می‌شود. بنابراین اولین مورد در هنگام بررسی نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش استفاده از عینک جوشکاری است.
- دستکش جوشکاری: یکی دیگر از مواردی که در هنگام رعایت نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش بایستی مورد بررسی قرار بگیرد، استفاده از دستکش جوشکاری است. باتوجه به آنچه در متن ذکر شد، قرار گرفتن دست در مجاورت اشعه uv برای مدت زمان طولانی، باعث ایجاد بیماری‌ها و مشکلات متعددی می‌شود. بنابراین استفاده از دستکش کار مناسب از خطرات جوشکاری سیم جوش جلوگیری می‌کند. دستکش‌های جوشکاری که از مهم‌ترین لوازم ایمنی جوشکاری سیم جوش به حساب می‌آیند، در طرح‌ها و مدل‌های مختلفی ساخته می‌شوند. نکته مهمی که در خصوص دستکش‌ها بایستی مورد توجه قرار بگیرد، این است که این دستکش‌ها بایستی از پوست انسان در قبال ضربه، شوک الکتریکی، انرژی، اشعه uv، اشعه مادون قرمز، گرما، ساییدگی، سوراخ شدن و اشعه ماورا بنفش محافظت کنند.
- لباس مناسب جوشکاری: علاوه بر عینک و دستکش جوشکاری، استفاده از لباس کار جوشکاری مناسب نیز از مهم‌ترین نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش است که بایستی رعایت شود. بر اساس استاندارد‌های تعریف شده، لباس کار مورد استفاده برای جوشکاران باید به طور کامل بدن آن‌ها را بپوشاند. بنابراین این لباس شامل یک جلیقه جوشکاری و یک شلوار جوشکاری است. در بسیاری از موارد جوشکاران از یک لباس یکسره استفاده می‌کنند. در اکثر موارد پیشنهاد می‌شود از جنس چرم به‌عنوان جنس مناسب برای لباس جوشکاری استفاده شود. باتوجه به ویژگی‌های جنس چرم، احتمال گذر از اشعه‌های حاصل از فلزات از این جنس پارچه بسیار کمتر از دیگر پارچه‌ها است. همچنین لباس‌های چرمی اجازه ورود گرمای بیش از حد حاصل از جوشکاری را به بدن انسان نمی‌دهند. بدترین گزینه‌ای که ممکن است افراد به‌عنوان جنس لباس جوشکاری انتخاب کنند، جنس الیاف مصنوعی و پلاستیکی است. لباس‌های جوشکاری که از جنس الیاف مصنوعی و پلاستیکی ساخته شده‌اند، فاقد هرگونه نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش هستند. این جنس لباس‌ها، گرما را از خود عبور می‌دهند و همچنین نمی‌توانند مانع ورود اشعه‌های خطرناک به بدن انسان شوند.
سخن پایانی
با توجه به آنچه در ابتدای متن ذکر شده، جوشکاری یکی از فعالیت‌هایی است که امروزه باتوجه به روش آن مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. بنابراین با توجه به مشکلات و عوارضی که حرفه جوشکاری برای افراد مشغول به این کار به همراه دارد، رعایت نکات ایمنی در جوشکاری سیم جوش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به این ترتیب در صورتی که نکات جوشکاری رعایت نشوند، ممکن است بیماری‌های متعددی برای افراد مشغول به جوشکاری به‌وجود آید.
